023 Haarlem Maatschappij/Kunst - Graffiti hier, street art daar. Het is verboden om graffiti in de openbare ruimte te spuiten, maar Haarlem trekt zich daar niets van aan. Street art, gedichten en tags kleuren de stad. Van schunnige teksten tot ware kunstwerken. De een noemt het vandalisme, de ander spreekt van kunst. Maar wat is nu precies het verschil tussen deze twee creatieve uitingen?
Bij graffiti denkt men soms nog aan illegale naamtags. Street art roept direct beelden van prachtige muurschilderingen op. Toch is ook graffiti een erkende kunstvorm. Neem de Britse kunstenaar Banksy. Zijn graffiti en kenmerkende sjabloontechniek gaat heel de wereld over. De humoristische en politiek getinte werken zie je op posters, telefoonhoesjes en T-shirts. Als Banksy je huis ‘beklad’ is je stukje muur opeens miljoenen waard. Helaas, heeft de Britse kunstenaar Haarlem nog niet bezocht. Bij dezen heet ik hem van harte welkom. Of heeft onze stad helemaal geen Banksy nodig?
Protesterende kunstenaars
Haarlem zit vol met kunstenaars. En ook zij kiezen vaak voor graffiti in combinatie met een politieke boodschap. Neem de president van Syrië Bashar al-Assad. Op nog geen tien meter van de Amsterdamse poort pronkt de ‘Terminator’. Graffiti artiest Ronald Duikersloot (40) is de naam achter het kunstwerk. ,,Ik was in 2010 tot 2012 vrij actief met mijn project Graffiti Revolution die in het teken stond van de Arabische lente. En vrijwel elke revolutie begint op straat dus ging ik aan de slag met muurschilderingen strekkend van Tunesië, Libië tot aan Egypte”. Duikersloot vertelt alsof het de normaalste zaak van de wereld is. Gewoon een vlucht naar Afrika boeken en protesteren met graffiti. ,,Eenmaal in Syrië sloeg dit om in een burgeroorlog door de harde vuist van Assad. Dus daar moest ik wat mee”. Dit verdiende het werk Terminator Assad dat na enkele exposities terug de straat op werd gebracht. ,,Dit keer in ons eigen Haarlem.”
Ronald Duikersloot is niet altijd gek geweest op graffiti. ,,Ik had er vroeger helemaal niks mee”. Pas op z’n twintigste ontdekte Ronald zijn passie. ,,Ha, ik woonde in een anti-kraakpand en organiseerde illegale feesten bij bunkers in de duinen bij IJmuiden”, legt hij uit. ,,Tja en toen besloot ik een keer om een groot feest in mijn eigen anti-kraakwoning te houden. En dat mocht niet dus werd ik mijn huis uitgezet.”
Ronald besloot op reis te gaan. Een juiste beslissing. De wereldreis opende zijn ogen. ,,Ik ontdekte dat ik wel wilde werken maar vooral het genieten belangrijk was. Dus dat ik van mijn hobby mijn beroep moest gaan maken”. Zo gezegd zo gedaan. Hij ging fanatiek aan de slag en startte het lucratieve graffitibedrijf Spray-art. Inmiddels trekt hij met z’n graffitikunsten heel de wereld over. Wat dacht je van een politieke statement in Johannesburg? ,,Ik ben naar de krottenwijk Soweto gegaan. Dat is de wijk waar Nelson Mandela opgegroeide. En dat was heel bijzonder”, vertelt Ronald enthousiast. ,,Graffiti brengt mensen bij elkaar. Je zorgt echt voor verbinding en maakt een arme wijk in Zuid-Afrika mooier.” Een protest tegen president Zuma staat nu in graffiti op de muren van Soweto. Een half geëlektrocuteerde stier toont het ongenoegen over Zuma's 'LoadShedding'. ,,Deze verplichte stroomonderbrekingen zorgen ervoor dat het hele stroomnetwerk in het land crasht.”
Muzikaal straatje
Bedrijven en overheid in Nederland maken gretig gebruik van graffiti.Vooral sociaal-maatschappelijke projecten lenen zich voor deze kunstuiting. Zo mocht Duikersloot aan de slag in de Smedestraat. De zijkant van het Brinkmann-complex kreeg een muzikaal tintje. ,,Ik koos voor musici omdat Haarlem Jazz er toen aankwam.” Een ware metamorfose. Op de muur pronken nu verschillende muziekinstrumenten en grootheden als Amy Winehouse en Jimi Hendrix. Een sfeervolle Smedestraat vormt het eindresultaat.
Muurschildering 'onder kantooruren'
Ook op andere plekken in de stad kun je culturele graffiti snuiven. Even een rondje door de stad lopen en je ziet meer dan je denkt. ,,Weg met de telefoon!”. Duikersloot vindt het zonde dat veel mensen kleine muurtekeningen niet zien, omdat ze alleen maar op hun telefoon zitten.
Neem het werk van de bekende Haarlemse tekenaar Eric J. Coolen. Hij bracht een hommage aan Godfried Bomans, Lennaert Nijgh en Paul Murdoch. In opdracht van café ’t Kantoor staan de drie heren in de Gierstraat afgebeeld.
Niet gek dat Haarlem zelfs een Graffiti-restaurant heeft. Jawel, in de Spekstraat kun je een hapje eten bij Graffiti Kitchen and Bar waar je omgeven wordt door kleuren. ,,Graffiti is echt iets van deze tijd, maar je wilt niet altijd door de straatjes lopen. Dus hebben we street art naar binnen gehaald”, aldus de eigenaar.
Nena Vlas
