023 Natuur en natuurbehoud - Hans Wolf is al lange tijd een vaste bezoeker van de Amsterdamse Waterleiding-duinen (AWD). Hij struint daar rond over paden die niet iedereen kent en ontdekt op die manier ook bijzondere plekken waar óók niet iedereen weet van heeft. Omdat Hans hier al tijden rondstruint heeft hij ook bijzondere plekken ontdekt zoals bunkers voor opslag van schilderijen in de tweede wereldoorlog, het monument voor de neergestorte Halifax, de paardenrenbaan van 1844 etc.
Museum-Duin
Niet ver van de Oase zijn in 1940 door Nederlandse aannemers, op verzoek van de Nazis, twee zogenaamde museumbunkers gebouwd van zwaar beton, met een wand van 80 cm en een dak van 1.25 meter. Die aannemers waren daar toen best blij mee. Het betekende immers werkgelegenheid. Veel schilderijen van musea als Frans Hals, Teijlers, Huis ten Bosch, Maurits-huis, Haags Gemeentemuseum en musea uit Gouda, Leeuwarden en Dordrecht (niet de Nachtwacht, die lag eerst in een bunker in Heemskerk en is later verplaatst naar de Mergelgrotten) lagen in de twee bunkers.
Voor de bouw werd eerst 40.000 m³ zand weggegraven, zoals je op de foto ziet.
De grond werd na de bouw op de schuilplaats teruggestort en vormde zo een beschermende laag van 12 meter. In deze bunker van zwaar gewapend beton hebben de wanden een dikte van 80 centimeter en heeft het dak een dikte van 1,25 meter. Door het haaks op elkaar staande toegangstunnels kon de drukgolf van een eventuele bominslag beter worden opgevangen.
In 1941 werden de twee bunkers gesloten vanwege de bouw van de Atlantic Wall, een strook van 15.000 bunkers van de Noordkaap tot de Pyreneeën. Hier in de WLD liggen nog 150 bunkers, dus 1%. Velen zie je links en rechts nog, zelfs ook de beton-weggetjes die de Nazi`s hier hebben aangelegd. De schilderijen zijn in 1941 verplaats naar de St. Pietersberg en Paasloo bij Steenwijk.
O ja, voor degenen die denken: dit is het hele verhaal: nee. Nog niet zo lang geleden meldde een zoon van Herr Obersubstitut Sturmbahn Führer Müller dat zijn vader op zijn sterfbed had verklaard dat er in diverse bunkers nog veel meer schilderijen moeten liggen. Diverse amateur-bunker-kenners hebben dat bevestigd. Maar meer mededelingen doen zij niet……..
Het Halifaxt-monument
Een triest verhaal: als je het Halifax-monument nadert, zie je een vrij groot open terrein. Een niet natuurlijk open veld, maar veroorzaakt door een vliegtuig-crash op 13 april 1945 waarmee erg veel munitie is ontploft, met veel pech voor de 6 Britse bemanningsleden: een paar weken vóór de bevrijding te worden neergeschoten door afweergeschut vanaf Zandvoort, met ook nog eens aan boord veel munitie voor het verzet. Ze moesten dat droppen in Alphen aan de Rijn. Een enorme ontploffing hier dus, ook omdat ze nog veel kerosine aan boord hadden voor de geplande terugreis, en de ontelbare handgranaten en mitrailleurkogels etc. die her- en derwaarts verspreid werden.
Het heeft tot 1946 geduurd voor de 6 lichamen geborgen konden worden (door Russen vreemd genoeg), ook omdat hier veel mijnen lagen. Ze zijn uiteindelijk begraven op de Oosterbegraafplaats in Amsterdam.
Het monument wordt onderhouden door kinderen van diverse scholen uit de buurt.
Paardenrenbaan 1844
We nemen je mee naar 1844. We staan op de tribune van een paardenrenbaan, vlakbij de ingang bij Nieuw Unicum: 1400 meter lang en 15 meter breed. Helaas niet meer zichtbaar, want de baan is onder water gezet als overloop van de watervoorziening. De eilandjes zijn kunstmatige eilandjes, indertijd gemaakt voor meeuwen, maar toen de vossen hebben leren zwemmen zijn de bewoners nu de aalscholvers.
Maar stel je voor: augustus 1844: alles in Haarlem en omgeving lag stil, geen koets of boot meer te krijgen, veel bezoekers, ook van adel en het Koninklijk Huis liepen hier rond, overal stalletjes met uitgestalde waren.De spoorwegen en stoomboten voerden vanuit het hele land de bezoekers aan en twee dagen van te voren was in de wijde omgeving al geen rijtuig meer te verkrijgen, terwijl de stad Haarlem op de middag van de rennen een verlaten aanblik bood. De renbaan was te bereiken via een mulle zandweg met wilgenbomen aan weerszijden. Langs die toegangsweg stonden tientallen kraampjes, kruiwagens en tentjes, waar etenswaren en dranken verkocht werden.
En toen: 1852: het graven van kanalen voor de watervoorziening. Einde renbaan. Het heeft dus maar 8 jaar bestaan!!! Het hele circus werd verplaats naar Haarlem, maar de Haarlemmerhout, de Koekamp, het huidige Frederiks-park. In 1901 startte men met een renbaan in Woestduin. Tot 1908 en dat is nog wel zichtbaar.
Er is één groep mensen die niet treurig was van de sluiting: vrouwen van de edelen. Er zijn hier diverse landgoederen vergokt.
Jos de Jong
