Steeds meer jongeren ervaren het: een mooi diploma is geen garantie voor een goede baan. Dit artikel is bedoeld voor jonge mensen die van uitdagingen houden en zich niet voor één gat laten vangen. De tips zijn echter ook zeker voor andere generaties bruikbaar.
Je talent ontdekken
De meeste jongeren hebben een brede belangstelling, vinden veel dingen leuk. Het levert twee handicaps op. Namelijk dat je veelal niet goed weet wat je later wilt worden. Dat hoeft echter geen enkel probleem te zijn. Een ander punt is dat de meeste jongeren verwachten dat hun eerste baan ook meteen leuk is. Praat eens met jongeren die van een mbo-, hbo-opleiding of universiteit afkomen met hun diploma. Ze kunnen je uit ervaring meteen uit de droom helpen, de rode loper ligt echt nog niet direct voor je uit. Hoe komt dat? Nou de redenen kun je eigenlijk zelf wel bedenken. Ten eerste: je bent niet de enige met een relevant diploma. Een eerste tip voor hen die nu gaan studeren: probeer tijdens je studie iets extra's te doen, het maakt eigenlijk niet zoveel uit wat dat extra's inhoudt.
Zo zegt de CEO van de ASN Bank, drs. Ewoud Goudswaard, dat ze bij deze bank echt niet alleen naar je diploma kijken, maar zeker ook of je bijvoorbeeld over voldoende sociale vaardigheden beschikt en hoe deze tijdens je studie tot hun recht zijn gekomen. Een baan in de horeca leert je bijvoorbeeld klantvriendelijk te zijn. Theoretische kennis, zo kan iedere ervaringsdeskundige je vertellen, is vandaag de dag echt niet meer voldoende om een interessante baan te bemachtigen. Het omgekeerde overigens ook niet. Een ander probleem: je hebt een studie gedaan die je leuk leek, maar nu zijn er geen banen in jouw richting. Een tweede tip: doe een brede bachelor (hbo of wo), maar kies voor een (zeer) specifieke masteropleiding. Je kunt dan namelijk aantonen dat je ook de analytische diepte in kunt gaan, iets wat voor veel functies een zeer gewenste vaardigheid is.
Zoektocht
Duidelijk is dat je zelf wat zult moeten doen. Tip: houd niet op met studeren nadat je een diploma hebt behaald. In deze technologische tijd die razend snel verandert, is veel kennis sneller verouderd dan pakweg dertig jaar geleden toen internet nog zijn intrede moest doen. Je curriculum wordt beslist aantrekkelijker voor werkgevers als je niet stil zit wat betreft kennis opdoen. Wat je ook kunt overwegen is een tijd(je) naar het buitenland gaan. Dat duidt op een avontuurlijke geest. En dan niet teren op de portemonnee van paps of mams, maar zelf de handen uit de mouwen steken. Het levert je bovendien ook nog talenkennis op.
Nog een tip: zorg dat je week goed gevuld is. Het kunnen verschillende kleine activiteiten zijn die niet allemaal dezelfde context hebben, maar die je wel een goed gevoel en dus energie geven. Uiteindelijk levert het altijd meer op dan je in het begin verwacht.
Een laatste tip in je zoektocht: geef nooit op! Je weet immers dat de aanhouder wint.
Dat de zoektocht op enig moment technologie zal kruisen, moge duidelijk zijn. Ernst-Jan Stigter, algemeen directeur van Microsoft Nederland, ziet dat de explosie aan data en divices alleen maar zal doorgaan. Zaken als artifical intelligence, advanced analytics, zijn er niet voor niets. Stigter: “Feit is dat data een centrale plaats in ons economisch bestel gaat krijgen, anders gezegd data wordt de nieuwe ‘currency’. Als je daarin gelooft, wat betekent dit dan voor een baan in de toekomst? Wat voor mij ook telt is dat ik als werkgever een belangrijke verantwoordelijkheid heb om dat leren blijvend te maken. Je hebt als werkgever daarin een verantwoordelijkheid, maar ook als ouder, als overheid en als onderwijs. Essentieel is veranderingsbereidheid, leergierigheid, learning agility zoals we dat bij Microsoft noemen, dat zullen de nieuwe medewerkers in hoge mate moeten bezitten.”
Onderneem!
Er is licht aan de horizon, we horen het nu iedere dag. Makkelijk gezegd, want de economie trekt weliswaar weer goed aan, maar dat vertaalt zich nog niet in een geweldig aanbod aan banen in vele sectoren van het banenpalet. Het goede nieuws is echter dat steeds meer jonge mensen het (echte) ondernemerschap ontdekken. Het lijkt misschien nieuw, maar het past ook in een lange traditie van ons land. Helaas ben je er echter niet met het schrijven van een ondernemersplan. Je zult ook geld bij elkaar moeten zien te krijgen en banken staan niet in de rij om start-ups te helpen.
Een belangrijke tip: de meeste beginnende start-ups financieren hun onderneming met eigen geld, of geld dat ze geleend hebben van familie. Waarom? Omdat een startende onderneming bijna altijd risicodragend vermogen nodig heeft. Een banklening is echter geen risicodragend vermogen. Tegenover een bancaire lening staat een beperkte rentevergoeding die niet opweegt tegen het risico dat een financiële instelling loopt als een start-up het niet haalt. Nu je dit weet, kun je nadenken over andere manieren om aan startkapitaal te komen, bijvoorbeeld via crowdfunding. Vele kleine bedragen maken immers ook een mooi startkapitaal! Na die eerste fase staat je bedrijf (meestal) echt en dan is het veel gemakkelijker om aan een bancaire lening te komen.
Doe het samen
Nog een positieve ontwikkeling: heel veel jongeren staan open voor samenwerken, voor samen delen. Zijn eerdere generaties vooral opgevoed met het idee dat de kennis die ze hebben verzameld vooral voor zichzelf wilden houden of beschermden met patenten, nu komt er een generatie aan die vindt dat iedereen mag weten wat hij of zij aan kennis verzameld heeft. Dat samen doen begint natuurlijk al op het moment dat je een sollicitatiebrief schrijft. Tip: laat je vrienden of personen in wie je vertrouwen hebt naar je brief kijken. Soms ben je namelijk te bescheiden en soms klop je jezelf iets te veel op de borst. Kijk ook eens of je in je vriendenkring mensen hebt die totaal andere dingen kunnen en weten dan jezelf. Het blijkt dat complementaire eigenschappen vaak meer en een ander perspectief bieden dan je zelf denkt.
Naast gericht solliciteren kun je ook een open sollicitatie sturen. Dat lijkt schieten met een schot hagel maar is het toch niet. Als jij een interessante en opvallende brief weet te schrijven, dan blijf je zeker op het netvlies van de medewerkers van een HR-afdeling hangen. Is er later een vacature, dan kan het zomaar zijn dat zij direct aan jou denken. Soms gebeurt het dat iemand een heel origineel idee heeft om in de schijnwerpers te komen. Tip: kopieer dat idee niet exact maar geeft er je eigen twist aan. En niet wanhopen als er niet meteen honderd bedrijven bellen. Je hebt uiteindelijk maar één leuke werkgever nodig met een uitdagende job. Als je positief blijft denken en handelen is die uitdagende en leuke baan er ook voor jou!
Drs. Sijmen van Wijk is communicatiestrateeg op het gebied van de kenniseconomie en publicist
